Angioqrafiya nədir?

Angioqrafiya nədir?

Angioqrafiya görüntüləmə metodunun tarixi eramızdan əvvəl 400-cü ilə aiddir. Son illərdə elm və texnologiya sahəsindəki irəliləyişlərlə yanaşı, tibbi görüntüləmə üsullarında da əhəmiyyətli inkişaflar olmuşdur. Görüntüləmə üsullarından biri olan angioqrafiya, ürək otaqları da daxil olmaqla, damar sisteminin anatomik quruluşunu və xüsusiyyətlərini ətraflı şəkildə araşdırmaq üçün istifadə olunur. Angioqrafiya ilk dəfə yalnız xəstəliklərin diaqnostikası üçün istifadə olunduğu halda, bu gün angioqrafiya müdaxilə müalicəsinin mühüm tərkib hissəsidir. Angioqrafiya dedikdə ilk ağıla ürəyi qidalandıran damarların müayinəsi gəlir. Bununla belə, angioqrafiya sözün əsl mənasında damarların görüntülənməsi deməkdir. Başqa sözlə, angioqrafiya beyin, ürək, qaraciyər kimi orqanlara bağlı olan damarların ətraflı müayinəsini təmin edən görüntüləmə üsuludur. Bu səbəbdən tibb ədəbiyyatında angioqrafiyaya ad verilərkən müayinə olunan orqanın adından istifadə edilir. Misal üçün; Ürəyi qidalandıran ürəyin işemik xəstəliyini araşdıran angioqrafiya əməliyyatı koronar angioqrafiya, beyin damarlarını araşdıran angioqrafiya müayinəsi serebral angioqrafiya və ya böyrək damarlarını araşdıran angioqrafiya proseduru böyrək angioqrafiyası adlanır.

Angioqrafiya niyə aparılır?

Angioqrafiya xəstəlikləri erkən mərhələdə aşkar etməyə kömək edən və həyatını xilas edən görüntüləmə üsuludur. Bəs angioqrafiya niyə aparılır? Angioqrafiya, damarlarda hər hansı bir tıxanma olub olmadığını yoxlamaq üçün edilən bir prosedurdur. Angioqrafiya zamanı damarlarda anevrizma, genişlənmə və ya daralma, balonlar asanlıqla aşkar edilə bilər. Bundan əlavə, bəzi xərçəng hallarında şişlərin damarlara təzyiqi nəticəsində damarların tıxanması və ya yerdəyişməsi baş verə bilər. İnfarkt və iflic kimi xəstəliklərdə böhrana səbəb olan damarın təsbit edilməsi erkən müdaxilə üçün çox əhəmiyyətlidir. Belə hallarda angioqrafiya tıxanmış damarı aşkar edir və müalicəyə başlayır. Angioqrafiya təkcə xəstəliklərin diaqnostikasında istifadə olunan prosedur deyil. Bəzi hallarda angioqrafiya vasitəsilə tıxanmış damarlara stent qoyulması kimi müdaxilə müalicə üsulları da tətbiq edilir.

Angioqrafiya necə aparılır?

Hər bir radioloji görüntüləmə üsulu ilə damarları görüntüləmək asan deyil. Angioqrafiya metodunda damarlara kontrast maddənin verilməsi damarların görüntülənməsinə imkan verir. Angioqrafiya prosedurundan əvvəl proseduru həyata keçirəcək mütəxəssis həkim xəstəyə bəzi tövsiyələr verəcəkdir. Prosedurdan bir gün əvvəl xəstə vanna qəbul edir. Angioqrafiya əməliyyatı zamanı adətən bilək və qasıq nahiyəsindən daxil edilir. Prosedurun daha steril şəkildə aparılması üçün xəstə prosedurdan əvvəl qasıq nahiyəsində olan tükləri təmizləməlidir. Xəstə bu hazırlıqları təkbaşına edə bilmirsə, qohumundan və ya tibb müəssisəsindəki işçilərdən kömək istəyə bilər. Prosedur zamanı xəstə ac olmalıdır. Bu səbəbdən mümkünsə gecə saat 24:00-dan sonra xəstəyə heç nə yemək və içmək tövsiyə edilmir. Xəstə istifadə etdiyi dərmanlar, xüsusən də qan durulaşdırıcı təsiri olan dərmanlar barədə əməliyyatdan əvvəl həkimə məlumat verməlidir.

Bəs angioqrafiya necə aparılır? Angioqrafiya proseduru zamanı ümumiyyətlə anesteziya istifadə edilmir, bədənin daxil olacağı əl və ya qasıq nahiyəsi anesteziya edilir və dezinfeksiya edilir. Daha sonra hansı nahiyədən giriləcəksə arteriyaya kanül yeridilir və giriş yolu açılır. Açılan girişə boruşəkilli kateter yerləşdirilir. Kateterin bədəndə gedişi proseduru həyata keçirən qrup tərəfindən monitorda izlənilir. Daha sonra kateter vasitəsilə damarların vizuallaşdırılmasına imkan verən kontrast maddə bədənə göndərilir. İstifadə olunan kontrast maddənin miqdarı xəstənin yaşı, çəkisi, cinsi və xəstəliklə bağlı şikayətlərinə görə dəyişir. Koronar angioqrafiya zamanı göndərilən kontrast maddə ürək işləyərkən ürəyə çatır. Damarların görüntüləri rentgen şüalarının köməyi ilə çəkilir və kompüterə ötürülür. Köçürülən görüntülər mütəxəssis həkim tərəfindən bildirilir.

Angioqrafiya nə qədər vaxt aparır?

Angioqrafiya bir çox xəstəliklərin diaqnostikasında istifadə olunan effektiv üsuldur. Bəzi xəstələr angioqrafiyanın uzun və çətin bir prosedur olduğunu düşünürlər. Beləliklə, angioqrafiya nə qədər vaxt aparır? Angioqrafiya proseduru təxminən 20-60 dəqiqə çəkir. Bu müddət xəstənin yaşına, çəkisinə və müayinə ediləcək damarlara görə dəyişə bilər. Angioqrafiya ağrılı bir prosedur deyil. Bu səbəbdən xəstələr adətən bu müddət ərzində heç bir ağrı hiss etmirlər. Lakin angioqrafiyadan sonra xəstələrə qanaxma riski səbəbindən 6-8 saat ərzində yataqdan qalxmaq, əməliyyatın aparıldığı nahiyəni hərəkət etdirmək tövsiyə edilmir.

Angioqrafiyadan sonra nələrə diqqət edilməlidir?

Prosedurdan əvvəl proseduru həyata keçirəcək həkim xəstədən özü ilə su gətirməsini xahiş edir. Bunun ən mühüm səbəbi prosedurda istifadə edilən kontrast maddənin böyrəklərə zərər vermə riskini minimuma endirməkdir. Xəstənin böyük miqdarda su içməsinə mane olan sağlamlıq problemi yoxdursa, prosedurdan sonra 2 saat ərzində təxminən 2 litr maye qəbul etməsi tövsiyə olunur. Prosedurdan sonra xəstə otağa gəldikdə əməliyyatı həyata keçirən həkim kateteri çıxarır. Ancaq kateter çıxarıldıqdan sonra, xüsusilə də qasıqda aparılan angioqrafiyada prosedurun aparıldığı yerə qum torbası qoyulur. Yerləşdirilmiş qum torbası təxminən 6 saat saxlanmalı və çıxarılmamalıdır. Eyni zamanda ayağın hərəkət etdirilməsi qanaxmaya səbəb ola biləcəyi üçün xəstə bu müddət ərzində ayaqyoluna ehtiyac duyaraq ayağa qalxmamalı və ətrafındakılardan kömək almalıdır. Öskürək kimi ani hərəkətlər qanaxmaya səbəb ola bilər, buna görə də ani refleks halında müalicə olunan nahiyəyə əl ilə təzyiq edilməlidir. Angioqrafiya prosedurundan sonra müalicə olunan ərazidə nadir hallarda şişlik və ödem kimi vəziyyətlər yarana bilər. Xəstə xəstəxanadan çıxdıqdan sonra gündəlik həyatına davam edə bilər. Angioqrafiyadan sonra müalicə olunan ərazidə ağrı, şişlik və ödem nadir hallarda baş verə bilər. Bu vəziyyətdə vaxt itirmədən həkimə müraciət edilməlidir.

Angioqrafiya Riskləri və Mümkün Fəsadlar

Angioqrafiya sahəsində mütəxəssis və təcrübəli komanda tərəfindən həyata keçirildikdə, angioqrafiya ilə bağlı fəsadların yaranma ehtimalı demək olar ki, yoxdur. Ancaq hər bir prosedurda olduğu kimi, angioqrafiyadan sonra da bəzi risklər və fəsadlar yarana bilər. Angioqrafiyanın mümkün riskləri aşağıdakı kimi sıralana bilər:

• Xüsusilə qasıq vasitəsilə edilən prosedurlardan sonra xəstənin hərəkəti və ya prosedur sahəsinə qeyri-adekvat təzyiq qanaxma riskinə səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə xəstənin ayağında geniş qançırlar meydana gələ bilər.
• Xəstənin istifadə olunan kontrast maddəyə qarşı allergiyası varsa, qaşınma və qızartı kimi yüngül allergik reaksiyalar baş verə bilər.
• Müalicə olunan ərazidə yanma və istilik hiss oluna bilər.
• Uzun müddət oruc tutmaq səbəbiylə ürəkbulanma və başgicəllənmə baş verə bilər.
• Xəstənin böyrək funksiyaları pisləşə bilər. Bu vəziyyət adətən müvəqqəti olur. Ancaq nadir hallarda böyrəklərə ciddi zərər verə bilər. Bu vəziyyətdə xəstə təcili müdaxilə tələb edir.
• Kanülün qoyulduğu giriş nahiyəsində ağrı, şişlik və qızartı ola bilər. Bu vəziyyət adətən bir infeksiya əlaməti olduğu üçün gecikmədən ən yaxın tibb müəssisəsinə müraciət edilməlidir.
• Mütəxəssis qrupu tərəfindən həyata keçirilməyən angioqrafiya əməliyyatı daxil olan damara zərər verə bilər.
• Prosedur zamanı infarkt və insult riski var. Ancaq bu vəziyyətin angioqrafiya ilə birbaşa əlaqəli olduğunu söyləmək üçün kifayət qədər dəlil yoxdur. Xəstənin damarının tıxanması prosedur zamanı infarkt və insult riskinə səbəb ola bilər.

Mütəxəssislər tərəfindən həyata keçirildikdə angioqrafiya mühüm həyat qurtaran görüntüləmə üsuludur. Angioqrafiya sayəsində infarkt, insult, böyrək çatışmazlığı və qaraciyər xəstəlikləri kimi bir çox mühüm xəstəliklər erkən mərhələdə aşkar edilərək müalicə oluna bilir. Angioqrafiya haqqında ətraflı məlumat almaq üçün ən yaxın səhiyyə müəssisəsi ilə əlaqə saxlamağı unutmayın. Sağlam günlər arzulayırıq.