Böyrək xərçəngi nədir? Semptomlar və müalicə üsulları hansılardır?

Bədənin ən mühüm orqanlarından biri olan böyrəklər sidik turşusu, kreatinin və sidik cövhəri kimi metabolik tullantıların sidiklə bədəndən xaric olmasını təmin edir. O, həmçinin duz, kalium, maqnezium kimi mineralların və qlükoza, zülal və su kimi əsas bədən komponentlərinin bədən toxumalarına balanslı şəkildə paylanmasına kömək edir. Təzyiq aşağı düşdükdə və ya qanda natrium miqdarı azaldıqda böyrək hüceyrələrindən renin, qanda oksigenin miqdarı azaldıqda isə eritroprotein adlanan hormonlar ifraz olunur. Böyrəklər renin hormonu ilə qan təzyiqini tənzimləyərkən, eritroprotein hormonu ilə sümük iliyini stimullaşdıraraq qan hüceyrələrinin istehsalını dəstəkləyirlər. Bədənə alınan D vitamininin daha səmərəli istifadəsini təmin edən böyrəklər sümük və dişlərin inkişafında mühüm rol oynayır.

Böyrək xərçəngi nədir?

Böyrək xərçəngi iki yerə bölünür: böyrəyin sidik əmələ gətirən hissəsində və hovuzun sidiyin yığıldığı hissəsində meydana gələn xərçəng. Böyrək xərçənginin diaqnozu üçün CA testləri aparılır. Beləliklə, CA nədir? Xərçəng hüceyrələrinin varlığını aşkar etmək üçün istifadə edilən bir test üsulu olan CA, qanda antigen səviyyəsini ölçmək üçün istifadə olunur. İmmunitet sistemindəki hər hansı problem qanda antigenin miqdarını artırır. Yüksək antigen halında, xərçəng hüceyrələrinin olması qeyd edilə bilər.

Böyrək parenximal xəstəliyi nədir?

Böyüklərdə daha çox rast gəlinən böyrək parenximal xərçəngi olaraq da bilinən böyrək parenximal xəstəliyi böyrəyin sidik əmələ gətirən hissəsində anormal hüceyrə proliferasiyası olaraq təyin olunur. Parenximal xəstəlik digər böyrək xəstəliklərinə də səbəb ola bilər.

Böyrək toplama sistemi xərçəngi: Pelvis renalis şişi

Böyrək parenximal xəstəliklərindən daha az rast gəlinən xərçəng növü olan pelvis renalis şişi sidik axarında meydana gəlir. Beləliklə, ureter nədir? Böyrək və sidik kisəsi arasında yerləşən və uzunluğu 25-30 santimetr olan əzələ liflərindən ibarət boruvari quruluşdur. Bu sahədə baş verən anormal hüceyrə proliferasiyasına pelvis renalis şişi deyilir.

Böyrək xərçənginin səbəbləri

Böyrək şişinin əmələ gəlməsinin səbəbləri tam məlum olmasa da, bəzi risk faktorları xərçəngin əmələ gəlməsinə təkan verə bilər.

• Bütün xərçəng növlərində olduğu kimi, böyrək xərçənginin əmələ gəlməsinə səbəb olan ən böyük faktorlardan biri də siqaretdir.
• Həddindən artıq çəki xərçəng hüceyrələrinin əmələ gəlməsini artırır. Böyrəklərin fəaliyyətində pozulmalara səbəb olan bədəndə həddindən artıq yağ olması böyrək xərçəngi riskini artırır.
• Uzun müddət davam edən yüksək qan təzyiqi,
• Xroniki böyrək çatışmazlığı,
• Genetik meyl, anadangəlmə at nalı böyrəyi, polikistik böyrək xəstəlikləri və sistemik xəstəlik olan fon Hippel-Lindau sindromu,
• Dərmanların, xüsusən də ağrıkəsicilərin uzun müddətli istifadəsi.

Böyrək xərçənginin simptomları

• Sidikdə qan, tünd rəngli sidik, tünd qırmızı və ya pas rəngli sidik səbəbiylə sidik rənginin dəyişməsi,
• Sağ böyrək ağrısı, bədənin sağ və ya sol tərəfində davamlı ağrı,
• Palpasiyada böyrək kütləsi, qarın nahiyəsində kütlə,
• Kilo itkisi və iştahsızlıq,
• Yüksək hərarət,
• Həddindən artıq yorğunluq və zəiflik də böyrək xərçənginin əlamətləri ola bilər.

Böyrək xərçənginin diaqnozu

Böyrək xərçənginin diaqnozunda əvvəlcə fiziki müayinə aparılır. Bundan əlavə, sidik testləri və qan testləri aparılır. Xüsusilə qan testlərində yüksək kreatin səviyyəsi xərçəng riski baxımından əhəmiyyətlidir. Xərçəng diaqnozunda ən aydın nəticə verən diaqnostik üsullardan biri də ultrasəs müayinəsidir. Bundan əlavə, kompüter tomoqrafiyası üsulu xərçəngin dərəcəsini anlamağa və onun digər toxumalara yayılıb yayılmadığını müəyyən etməyə imkan verir.

böyrək xərçənginin müalicəsi

Böyrək xəstəliklərinin müalicəsində ən təsirli üsul cərrahiyyə yolu ilə böyrəyin tam və ya bir hissəsinin çıxarılmasıdır. Böyrək xərçənginin müalicəsində bu müalicədən başqa radioterapiya və kemoterapiyanın çox təsiri yoxdur. Aparılan analizlər və müayinələr nəticəsində böyrəkdə ediləcək cərrahi əməliyyat müəyyən edilir. Böyrək cərrahiyyəsi ilə bütün böyrək toxumasının çıxarılmasına radikal nefrektomiya, böyrəyin bir hissəsinin çıxarılmasına isə qismən nefrektomiya deyilir. Əməliyyat açıq cərrahiyyə və ya laparoskopik olaraq həyata keçirilə bilər.